Bajki zagrały w Wielkiej Orkiestrze Świątecznej Pomocy

Irina Novokhatko zaprosiło nas do swojej audycji w Halo.Radio. Opowiadaliśmy o bajkach, bajkoterapii, naszych warsztatach, o uczuciach, o korzyściach, jakie daje otwieranie się na pomoc specjalistów od emocji. A że termin programu zbiegł się w czasie z kolejnym, 28. Finałem Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, postanowiliśmy, poza wrzuceniem datków do skarbonek wolontariuszy, wspomóc akcję przeznaczając kilka egzemplarzy „Bajek dorosłych” na licytację. Było, jak to zawsze u nas, spontanicznie i kreatywnie. Rezultat to 600 zł, mamy już potwierdzenie, że pieniądze od Zwycięzców licytacji wpłynęły na konto WOŚP. Poza naszymi książkami z osobistymi dedykacjami dla Zwycięzców, zobowiązaliśmy się – co to za zobowiązanie, to sama przyjemność! – napisać limeryki specjalnie dla Nich. Oto one:

Pewna Magdalena z Trójmiasta 
To kreatywna i świetna niewiasta.
"Bajki dorosłych" na Wielką Orkiestrę wylicytowała,
Żeby ta zawsze bajecznie grała.
Może razem zjemy pyszny kawałek ciasta?
 Raz pewna Anna z Wińska  
Chciała wybrać się do Czelabińska.
Planowała lecieć samolotem,
Ale z powodu śladu węglowego straciła ochotę
I pomyślała: "Nie muszę być wszędobylska".
 Raz z Jaworzna pewnej Klaudii
Zamarzyło się mieć Audi.
Poszła na szrot,
W dłoń wzięła młot.
Dziś ma Audi w stylu "Gaudi".

PS. Z tytułu wynika, że zagraliśmy w WOŚP. To tylko część prawdy, bo będziemy grali w niej do końca świata i o jeden dzień dłużej!

Jacek Gientka, psychoterapeuta

Barbara Popławska, coach, trenerka zmiany, autorka

Małe i duże „Bajek dorosłych” podróże

„Bajki dorosłych” docierają w różne rejony Polski, a nawet świata. Czasem wędrują z nami, ale jeszcze częściej z naszymi Czytelnikami i Czytelniczkami. Miło zobaczyć miejsca, do których docierają, miło zobaczyć bardziej lub mniej znanych w „Bajkach…” zaczytanych 🙂

Dzielimy się z Wami kolejną porcją zdjęć z „Bajkami dorosłych” w roli głównej lub w tle. Morze Bałtyckie, Ocean Atlantycki, Gdańsk, Wilno, Lizbona, Wrocław, Almada, Sopot, Wyspy Zielonego Przylądka, Cascais, Krynica Morska, Gdynia… A może jeszcze gdzieś były, a my o tym nie wiemy? Jeśli macie jakieś zdjęcia z naszą książką w podróży, przyślijcie je nam na adres kontakt@bajkidoroslych.pl.

Barbara Popławska

Coach

Jacek Gientka,

Psychoterapeuta

Limerykowy bilans roku

Raz pewien terapeuta z Warszawy 
Limeryk napisać chciał dla zabawy.
Lecz choć ględził o sempiternie Maryni,
To co żart jakiś poczynił,
Wciąż zahaczał o fundamentalne sprawy.

Pewna coach w poradni
Miała język bardzo dosadni.
Co powiedziała,
To zagwizdała,
Żeby zmieściło się w składni.

Bajki dorosłych” kończą rok podwójnie, bo rok temu odbyła się prapremiera zarówno książki, jak i warsztatów, którym nasza książka towarzyszy. W tym czasie odwiedziliśmy wiele ciekawych miejsc na zaproszenie ciekawych osób. Ćwiczyliśmy z uczestniczkami i uczestnikami warsztatów ich mocne strony, inteligencję emocjonalną, storytelling, myślenie kreatywne i śmiechoterapię. Limeryki, które napisaliśmy w każdym z tych miejsc, to świetna gimnastyka mózgu, gdyż w bardzo krótkiej formie miniatury groteskowo-lirycznej o skodyfikowanej budowie: 5 wersów, rymy AABBA, trzeba umiejętnie zmieścić humorystyczną treść. Czasami ich osnową były wydarzenia z naszej warsztatowej podróży, a czasem wręcz przeciwnie, ku uciesze osób, którym czytaliśmy te limeryki 🙂 
Oto limerykowy bilans roku z pamiątkowymi zdjęciami.

Na prapremierę „Bajek dorosłych” w Poradni„W stronę zmiany”
Przybraliśmy plakatami i bajecznymi ilustracjami wszystkie ściany.
Uśmiechy z minami się wymieszały,
Opowieści ciekawe powstawały,
Świat stał się na tę chwilę radośnie zabajkowany.

Na oficjalnej premierze w BookBook w Warszawie
Było wesoło, twórczo i składnie.
Goście swoją bajkę stworzyli,
Wszyscy się bardzo ucieszyli,
Nawet trzaskający mróz nie przeszkodził w zabawie.

Poważne księgowe z ATA
Przeliczyły razem pół świata.
Kiedy chciały zbilansować cały,
Z „Bajkami dorosłych” się uśmiały
I wyszła dobrego humoru lokata.

Raz ślusarz w kawiarni 4Pokoje
Uraczyć chciał się pysznym napojem.
Zamówił cappuccino bez pianki,
W zamian naprawić miał wszystkie zamki,
A w każdym pokoju było drzwi dwoje.

Pewien ratownik medyczny na SWPS-ie
Swój strój roboczy na klamce powiesił.
Lecz gdy się odwrócił,
Ktoś mu go wyrzucił,
Więc musi pracować w pornobiznesie.

Raz kierowca zajechał do Terapeutycznej
Na temat zmiany opon prosić o wytyczne.
Recepcjonistka znad kubka herbaty
Rzekła: „Owszem, mamy warsztaty,
Lecz nie samochodowe, a psychologiczne”.

Pewna wesoła chórzystka w centrum Warszawy
Na Wilczej załatwić chciała zaległe sprawy.
Torebkę odpięła,
Kalendarz wyjęła
I wszystkie imieniny wyśpiewała. Dla wprawy.

Raz z plakatu na Wilczej dostrzegł Adam Driver,
Że odwiedził go niespodziewanie Darth Vader.
Lord mokre miał oczy,
Z tiszertu zeskoczył
I ciężko wysapał: „I’m your grandfather”.

Kreatywny storytelling na Wilczej 33 w Warszawie
Posłużył większej sprawie.
Kilka razy się spotkali,
Różne pomysły spisywali…
Może wkrótce popłyną łódką po Motławie?

Raz pewien lajkonik w Gdańsku
Pasjami oddawał się pijaństwu.
Na Zaspie wsiadł w taxi,
Lecz wcześniej się tak spił…
Dlatego nie z Gdańskiem kojarzy się Państwu.

Pewien fryzjer w Elblągu
Założył hodowlę wielbłądów.
A że było ich sześć,
Gdy nie miały co jeść,
Dorabiał sprzątaniem pociągów.

Pewien pocztmistrz w Tczewie
Malował obrazy na drzewie.
Kiedy liście pospadały,
Kolory mu się pomieszały.
Gdzie teraz maluje? Nikt nie wie.

Pewna dziewczyna z Rudy Śląskiej
Z TuLisMaNore lubiła zakąski.
A pewien chłopak na mopliku,
chciał dziewczyn zdobyć bez liku…
Kończymy, bo temat się robi zbyt grząski.

Pewien barman z Cieszyńskiego Zamku
Bardzo fachowo nalewał piwo z pianką.
I może niektórych tym bardzo zaskoczy,
że piwa się nie leje, a toczy.
Lecz co za różnica nad pustą już szklanką?

Dwoje bajkoopowiadaczy w Jastrzębiu Zdroju
Układało limeryk nad szklanką gazowanego napoju.
Myśleli nad rymem do „Jastrzębie Zdrój”,
Uparcie do głów przychodził im tylko… „znój”.
Cieszymy się, że wprowadziliśmy Was w stan wesołości, a może lekkiego niepokoju.

Raz pewien narciarz z Lublińca
Sempiternę całą miał w sińcach.
Wynajął Szerloka,
A ten mu w podskokach
Uciekać kazał do Tyńca.

Pewien bocian z okolic Wałcza
Zamiast klekotać uparcie miauczał.
Gdy w marcu do niego koty
Zbiegły się aż z Pluskoty,
Przeszło mu miauczenie i odtąd warczał.

Pewien ornitolog z Człuchowa
Egzotycznego węża w kieszeni chował.
Gdy byli w Warszawie,
Zgubili się w trawie…
Stąd cała afera prasowa.

Raz pewien fryzjer z Tucholi
Dentystę z Człuchowa ogolił.
Niechcący obciął mu ucho…
Nie uszło mu to na sucho!
W fotelu dziś krzyczy: „Oj, boli!”

Pewien kucharz z Białogardu
Jaj gotować nie umiał na twardo.
Co włączył kuchenkę,
To parzył się w rękę.
Dlatego po łokieć miał czarną.

Emerytowany listonosz w Złocieńcu
Planował założyć plantację kaczeńców.
Opłynął wszystkie jeziora,
Niejednego znalazł kaczora,
Lecz z ptaków nie zrobi się wieńców.

Barbara Popławska

Coach

Jacek Gientka,

Psychoterapeuta

Z „Bajkami dorosłych” w Tczewie, Gdańsku i Elblągu

Książka to dla autorów nie tylko zapach farby drukarskiej, miejsce na półce w księgarni (albo w bibliotece), ale przede wszystkim spotkania z Czytelniczkami i Czytelnikami. Dzielimy się zatem kolejną porcją fotografii i wspomnień z najnowszej trasy autorskiej. W połowie listopada 2018 r., dzięki sieci księgarni BookBook, Stowarzyszeniu FACT, Radiu Tczew i Telewizji Tetka odwiedziliśmy z naszymi warsztatami Tczew, Gdańsk i Elbląg.

Z każdego miasta przywozimy jeden magnes. Bywa, że zamiast niego historię o tym, dlaczego nie mamy magnesu :)

Czasem symbole pojawiają się w nieoczekiwany sposób. W trakcie tej trasy zwracaliśmy szczególną uwagę na mosty. Metafora łączenie odmiennych temperamentów, narodów, emocji – może banalna, wracała do nas ostatnio wielokrotnie .

Stachura napisał "Nie brookliński most". Nas na drugą stronę rzeki przeprowadził most ostródzki.

Pobudka o 5.00 rano, o 12.00 Radio Tczew, chwilę później Telewizja TeTka Tczew, szybki obiad i pierwsze spotkanie w BookBook w Tczewie. Ale tempo! A potem jeszcze podróż do Gdańska, gdzie zakończyliśmy dzień na Strzyży kolacją i długą rozmową w sympatycznym towarzystwie.

Takie piękne murale powitały nas w Tczewie

Po angielsku takie zdjęcie określa się "making of" albo "behind the scenes". Po polsku próba aparatu :)

A tu zdjęcie właściwe :)

Lubimy to zdjęcie - w Radiu Tczew

Telewizja Tetka Tczew. Kadr jak na teatralnej scenie

20 listopada byliśmy w Gdańsku. To dla nas symboliczne miasto z wielu bajkowych i poradnianych powodów (kto był na naszym gdańskim spotkaniu, ten je zna). Tu powstało wiele pomysłów i jest szansa, że sfinalizujemy następne inicjatywy. Śledźcie naszego bloga i fanpejdż na FB.

Plakat z Gdańska

Po spotkaniu w Gdańsku. Na pierwszym planie Alice :)

Ten Tramwaj jechał z nami przez całą Polskę - aż z Cieszyna

Zasłużony odpoczynek...

... w przyjemnym miejscu

W Elblągu dziarsko pomaszerowaliśmy na prawdopodobnie najnowsze Stare Miasto w Polsce. Było zimno i szukaliśmy miejsca, gdzie można się ogrzać i zjeść coś treściwego. Potem ciepłe przyjęcie w elbląskim BookBooku, po którym naładowani optymizmem wróciliśmy do Warszawy.

W Elblągu

Wegański bar uraczył nas górą smacznego jedzenia i zaleceniem zgodnym z ideą Akademii Śmiechu

Prawdopodobnie najbardziej roześmiana sesja tej trasy :)

Jacek Gientka

Psycholog, psychoterapeuta

Podróże „Bajek dorosłych”

„Bajki dorosłych” już od roku bawią Czytelników, jednocześnie dając im okazję do refleksji. W listopadzie 2017 r. z maszyn drukarskich zeszły pierwsze egzemplarze naszej książki.

To nie była ta maszyna, ale będąc w drukarni zachwyciliśmy się jej pięknem

Dużo dobrego przez ten czas się działo… Więc siądźcie przy kominku, zróbcie sobie gorącą herbatę z sokiem malinowym, bo chcielibyśmy pokazać, w ilu miejscach spotykaliśmy się z naszymi Czytelnikami.

W czerwcu, na zaproszenie sieci księgarni BookBook, gościliśmy w Złocieńcu. Przepiękne lasy, jeziora, gościnni ludzie – odwiedźcie koniecznie!

Niektórych złocienieckich jezior nie było w GPS

Byliśmy z „Bajkami…” na zaproszenie BookBook w wielu miejscach – poza wspomnianym Złocieńcem w Człuchowie, Tucholi, Białogardzie, Wałczu, Cieszynie, Lublińcu, Jastrzębiu-Zdroju, Rudzie Śląskiej, a wszędzie spotykaliśmy ciekawych, lubiących czytać, kolorować i głośno śmiać się, ludzi.

  Księgarnia Piastowska w Cieszynie

Złocieniec i "Królewna Śnieżka wygląda tak". Jacek Gientka pokazuje ilustracje Elżbiety Rowińskiej-Garbień

Ze słonecznikami w Białogardzie

Do Tucholi prawie się spóźniliśmy

  Spotkanie w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Człuchowie

Mnóstwo uśmiechu w Lublińcu

Naszą tradycją jest, że w każdym miejscu tworzyliśmy lokalny limeryk. Pisaliśmy, jak to artyści, których natchnienie czasem dopadnie znienacka, na czym popadnie: na kawałku papieru pakowego, zapisanej do połowy kartce z odzysku i oczywiście (to przecież klasyka gatunku) na serwetce.

Limeryk z Jastrzębia-Zdroju

Nie sposób powiedzieć o wszystkich wartych odwiedzenia miejscach, które zobaczyliśmy, o wartych spróbowania lokalnych potrawach, których spróbowaliśmy w naszej podróży… Ale o kilku wspomnimy.

Na Wzgórzu Zamkowym w Cieszynie można spróbować przejażdżki takim ekologicznym rowerem :)

Można też przysiąść sobie w bajkowym fotelu

Połczyn- Zdrój. Czasem warto nadłożyć drogi, żeby trafić w takie kolorowe miejsce

Można też pojechać w zupełnie inną stronę, żeby zobaczyć zachód słońca w Kołobrzegu

Ciastka i kawa to podstawa :) W Złocieńcu

W Czeskim Cieszynie kawy nie piliśmy. Kelnerka opowiedziała nam, kto to jest baraba...

... kontynuowaliśmy wieczór poznając historię tramwajów, które kiedyś jeździły po Cieszynie, a dojechały aż do Łodzi

"Bajki..." w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Jastrzębiu-Zdroju

Być w Cieszynie i nie zjeść słynnej kanapki ze śledziem?

W Złocieńcu mieszkaliśmy przy stadionie położonym w środku lasu

Taki widok z okna Dworku Cieszyńskim. Niezapomniany...

„Bajki dorosłych” dobrze czują się w podróży, a ich autorzy lubią kontakt z Czytelnikami. Do zobaczenia!

A jeśli chcielibyście nas zaprosić do siebie na spotkanie autorskie lub warsztaty prowadzone w oparciu o „Bajki dorosłych”, dajcie znać. Szczegóły i informacje kontaktowe znajdziecie pod tym linkiem.

Jacek Gientka

Psycholog, psychoterapeuta

Co nam przysłały poważne księgowe?

Dzień Kobiet w tym roku świętowaliśmy z grupą Kobiet w korporacji księgowych ATA Finance. Zostaliśmy tam zaproszeni do poprowadzenia autorskich warsztatów. Dlaczego teraz o tym wspominamy, skoro to było 8 marca, czyli ponad siedem miesięcy temu? Ano właśnie niedawno otrzymaliśmy podziękowanie od tej firmy. Tym większą ma ono dla nas wartość, że minęło tyle czasu, a owoce tych dwugodzinnych warsztatów uczestniczki zbierają ciągle jeszcze. Ten list bardzo nas ucieszył, bo po raz kolejny zobaczyliśmy sens tego, co robimy – z pasją, radością i dużym zaangażowaniem. Zamieszczamy tu cały list. Warto go przeczytać w całości, bo to jedna strona, a wiele treści. No i nie musicie zazdrościć księgowym takich warsztatów, możecie nas zaprosić do swojej firmy ☺

Barbara Popławska

Coach

O dzielnym rycerzu, który nie tchórzył przed niczym

Rycerz

w niezbyt lśniącej zbroi

pokonał smoka

Każda blizna na twarzy

to pamiątka po walce z jednym smoczym łbem

A opalone brwi?

To od wybuchającego barana

który okazał się zdecydowanie przereklamowany

(nie ma to jak solidna młócka na dwa miecze)

Idzie odebrać obiecaną nagrodę:

pół królestwa

(druga połowa obiecana w testamencie)

i całą, choć niedużą, królewnę

Dumnie kroczy po miękkim dywanie

spluwa dla równowagi

raz w lewo, raz w prawo

Królewna podziwia

muskuły, blizny, zdecydowany chód

„Może trochę nieokrzesany – myśli – ale to takie ekscytujące”

Ślub był piękny, potem wesele, poprawiny, potańcówki, popijawy

A potem życie:

„Powiedz mi coś miłego”

„Porozmawiajmy o naszej relacji”

„Czy ty mnie kiedykolwiek kochałeś?”

„Dlaczego mnie nie słuchasz?”

Widzieliście może rycerza

w niezbyt lśniącej zbroi?

Bo gdzieś zniknął

 

tekst: Jacek Gientka

rysunek: Elżbieta Rowińska-Garbień

„Bajki dorosłych”, Jacek Gientka & Barbara PopławskaWYDAWNICTWO FUNDACJA FESTINA LENTE, ISBN 978-83-7904-171-8

C – jak czas

Zmiana czasu. Przestawianie zegarków. Godzina więcej, godzina mniej. Co zrobisz z dodatkową godziną? Na czym ją spędzisz?

Czas jest jednym z ważniejszych tematów poruszanych w gabinetach psychoterapeutów. Zawsze gdzieś w tle jest przeszłość, przyszłość, teraźniejszość – i ciekawość, gdzie żyje klient.

Zdarza się, że żyje przeszłością – np. tym, co ktoś mu zrobił, jak skrzywdził. A czasem powiedział coś miłego. Niektórzy, jak Al Bundy ze „Świata według Bundych”, rozpamiętują, że kiedyś (w liceum) zdobyli cztery przyłożenia w jednym meczu i gdyby nie małżeństwo, pewnie byliby na kartach kolekcjonerskich z najsłynniejszymi bejsbolistami. Życie w takiej perspektywie czasowej oznacza, że najczęściej przeżywanymi uczuciami stają się: tęsknota za tym, co było, żal, że już tego nie będzie, poczucie krzywdy, czasem chęć zemsty albo pragnienie uzyskania przebaczenia. Niektórzy chcą usłyszeć od osoby, która nas raniła, że przeprasza, że zdaje sobie sprawę, że nie chciała. A najlepiej – że od teraz już będzie inaczej, idealnie.

Niektórzy żyją tylko przyszłością. Wyobrażają sobie, jakie to cudowne rzeczy będą w stanie kiedyś zrobić (jak już zaczną coś robić). Albo odwrotnie, straszą się nieszczęściami, które na nich spadną, bo wszystko musi się źle skończyć, a im bardziej się straszą, tym bardziej ten lęk wydaje się scenariuszem, który musi się spełnić, a nawet już zaczyna rozgrywać się – w wyobraźni. Jakie uczucia przeżywa ktoś, kto żyje przyszłością? Jeśli ma wielkościowe, narcystyczne fantazje, niepoparte możliwościami lub pracą nad sobą, wtedy pojawia się na przemian nadzieja i niepewność oraz lęk lub złość na siebie i innych, gdy przytrafiają się bolesne zderzenia z rzeczywistością. Jeśli przeważają czarne myśli, taki ktoś żyje w ciągłym lęku, napięciu, przygnębieniu i niepewności.

Niektórzy potrafią żyć na przemian (albo jednocześnie) przeszłością i przyszłością, jakby stali w wielkim rozkroku na dwóch kawałkach kry odpływających w przeciwnych kierunkach. Odczuwają wtedy żal, lęk, smutek – wszystko naraz. Mało zostaje na przeżywanie codzienności, spontaniczność.

Zbyt dużo przeszłości – niedobrze, przyszłości – niedobrze, czyli teraźniejszość jest najlepsza? Czy rozsądnie jest żyć samą teraźniejszością, jak konik polny z bajki Jeana de La Fontaine „Konik polny i mrówka”? Czy to jest w ogóle możliwe? Wszyscy zachęcają do „tu i teraz”, czy oznacza to, że mamy zupełnie nie myśleć o przeszłości i przyszłości? Żyć chwilą, uciekać od lęku przed tym, co będzie i żalu za bezpowrotnie straconym czasem?

Przeszłość już była. Nie możemy jej zmienić. Ale można wyciągnąć naukę, zidentyfikować schematy, które wytworzyły się w znaczących związkach z innymi, dostrzec, dokąd nas prowadziły minione decyzje i próbować modyfikować wzorce zachowań czy relacji, które były naszym udziałem. Przyszłości jeszcze nie ma, ale możemy dbać o to, żeby była jak najlepsza, zachowując jednak rozsądek, a nawet pokorę, ponieważ nie da się mieć wszystkiego pod kontrolą. Bycie „tu i teraz” to korzystanie z dnia dzisiejszego, życie pełnią życia, ale ze świadomością i akceptacją tego, co za nami i ze spoglądaniem od czasu do czasu w przyszłość – czy droga, którą wybraliśmy, wiedzie we właściwą stronę, czy nie trzeba skorygować kierunku. Warto zadbać o taki balans pomiędzy wczoraj, dziś i jutro. Dzięki temu możliwe stanie się prawdziwe smakowanie życia. „Trzeba natychmiast żyć. Jest później, niż się wydaje”, jak napisał Baptiste Beaulieu.

Jacek Gientka

Psycholog, psychoterapeuta

D jak Dorosłe Dzieci Alkoholików

Niektórzy specjaliści mówią o DDA (skrót od Dorosłe Dzieci Alkoholików) jako o syndromie, zespole pewnych cech. Inni traktują raczej jako wspólnotę przeżyć, trudnych doświadczeń z dzieciństwa. Są też tacy, którzy twierdzą, że DDA nie istnieje, jest pozorną diagnozą, konsekwencją nadinterpretacji popełnionych kiedyś i następnie powielanych bezkrytycznie przez psychologów. Nie ulega jednak wątpliwości, że trudniej jest radzić sobie w dorosłości ludziom z doświadczeniem wychowywania się w rodzinie, w której życie toczyło się wokół alkoholizmu jednego lub obojga rodziców (opiekunów). Podobnie zresztą jest w przypadku narkomanii, przemocy i innych dysfunkcji, rezultatem których jest zaburzenie naturalnego podziału ról na zapewniających bezpieczeństwo dorosłych i korzystające ze zdrowej atmosfery dzieci.

Nietrudno wyobrazić sobie – albo przypomnieć – że dzieciństwo w rodzinie, w której jedno lub dwoje rodziców nadużywa alkoholu, zwykle nie jest okresem sielskim ani nawet bezpiecznym. Właściwie nigdy nie wiadomo, czy rodzic-alkoholik przyjdzie trzeźwy, czy pijany, czy przyjdzie w ogóle, czy będzie spokojny, czy będzie się awanturował. Czasem nie wiadomo na kim wyładuje swoją złość. Bywa, że rodzic nieuzależniony próbuje chronić dzieci przed pijącym małżonkiem, a nawet ukrywać trudną prawdę przed dziećmi. W pewnym momencie nie da się dłużej udawać, że nie ma problemu, bo konsekwencje alkoholizmu stają się widoczne gołym okiem. Dziecko w takiej sytuacji staje się jednym z elementów mechanizmu: rodzina z problemem alkoholowym.

Dzieci w tego typu trudnych sytuacjach wyobrażają sobie, że przez swoje zachowanie mogą wpłynąć na to, co dzieje się w rodzinie. Czasem stają w obronie trzeźwego rodzica, kiedy ten jest wyzywany albo bity, czasem ukrywają prawdę przed otoczeniem, czasem starają się rozweselić pijącego i awanturującego się ojca czy matkę. Wiemy, że działania takie z góry są skazane na porażkę, ponieważ z problemem alkoholowym trudno sobie poradzić bez pomocy terapii.

Specjaliści wyróżniają kilka ról, w jakie wchodzą dzieci w rodzinach alkoholowych:

  • „bohater rodziny” – to mały dorosły, bardzo odpowiedzialny, potrafi sprzątnąć, ugotować, zająć się młodszym rodzeństwem;

  • „kozioł ofiarny” – dziecko, które skupia na sobie całą negatywną uwagę otoczenia, odciągając ją od rzeczywistego problemu, jakim jest nadużywanie alkoholu przez rodzica; rodzina może obarczyć odpowiedzialnością za trudną sytuację takie niepokorne, agresywne, czasem nadużywające narkotyków dziecko;

  • „dziecko maskotka” – ma za zadanie uspokoić rodzica, który wpada w złość, poprawić nastrój wszystkim członkom rodziny; jest traktowane jak niedojrzałe i nierozumiejące nic z tego, co dzieje się wokół;

  • „niewidzialne dziecko” – to takie dziecko, które nie zwraca na siebie uwagi, jest niewymagające, siedzi w kącie i niczego nie potrzebuje.

W rodzinach wielodzietnych dzieci w zależności od kolejności urodzenia mogą przyjmować różne role, może się zdarzać też, że role te będą ulegały zmianie, bądź jedno dziecko będzie reprezentowało kilka typów.

Nie jest niczym dziwnym, że lata spędzone na wypełnianiu wciąż tej samej roli odbijają się na funkcjonowaniu człowieka w dorosłym życiu. Często okazuje się, że po osiągnięciu samodzielności wciąż powtarza się te same wzorce zachowania, zupełnie, jakby wpadło się w mocno wyżłobioną koleinę.

Amerykańska psycholożka Janet Woititz, której praca przyczyniła się do większego dostrzegania wpływu wychowania w rodzinie alkoholowej na dalsze życie, w książce „Dorosłe dzieci alkoholików” pisała, że:

  • Dorosłe dzieci alkoholików muszą domyślać się, jakie zachowanie jest normalne.

  • Dorosłe dzieci alkoholików mają trudności z przeprowadzeniem swoich zamiarów od początku do końca.

  • Dorosłe dzieci alkoholików kłamią, gdy równie łatwo byłoby powiedzieć prawdę.

  • Dorosłe dzieci alkoholików oceniają siebie bezlitośnie.

  • Dorosłym dzieciom alkoholików trudno się bawić i przeżywać radość.

  • Dorosłe dzieci alkoholików traktują siebie bardzo serio.

  • Dorosłym dzieciom alkoholików trudno nawiązywać bliskie kontakty.

  • Dorosłe dzieci alkoholików przesadnie reagują na zmiany, nad którymi nie mają kontroli.

  • Dorosłe dzieci alkoholików ustawicznie poszukują uznania i potwierdzenia.

  • Dorosłe dzieci alkoholików myślą, że różnią się od innych.

  • Dorosłe dzieci alkoholików są albo nadmiernie odpowiedzialne, albo nadmiernie nieodpowiedzialne.

  • Dorosłe dzieci alkoholików są lojalne do ostateczności, nawet w obliczu dowodów, że druga strona nie zasługuje na lojalność.

  • Dorosłe dzieci alkoholików są impulsywne. Mają tendencję poddawania się biegowi zdarzeń bez poważnego rozważenia innych alternatywnych zachowań czy możliwych konsekwencji. Ta impulsywność wiedzie do zagubienia, niechęci do siebie i utraty kontroli nad otoczeniem. Ponadto zużywają nadmierną ilość energii na „uprzątanie” tego bałaganu.

Na szczęście nie każdy, kto wychowywał się w rodzinie alkoholowej, jest skazany na trudności w relacjach z innymi i na obniżoną samoocenę. Wiele zależy od tego, jakie osoby napotka się na swojej drodze. Jeśli w rodzinie poza pijącym rodzicem jest drugi, niepijący i wspierający, jeśli jest ktoś inny, kto pokazuje dziecku, że jego wartość nie jest związana z tym, czy ojciec albo matka piją, wtedy zwiększa się szansa na to, że w przyszłości takie dziecko będzie w stanie funkcjonować w dojrzały sposób, stworzy zdrowy związek i będzie pewne swojej wartości.

W Polsce osoby, które identyfikują się ze środowiskiem DDA, mają wiele możliwości skorzystania z pomocy psychologicznej lub innych form wsparcia. Można korzystać z terapii indywidualnej lub grupowej, przy czym warto sprawdzać kompetencje – chociażby wykształcenie – specjalisty, do którego zamierzamy się udać. W naszym kraju, wzorem innych krajów, istnieje wspólnota DDA, czyli grupy wsparcia, na których osoby z podobnymi doświadczeniami z dzieciństwa starają się pomagać sobie nawzajem. Ci, którzy nie mają możliwości dostępu do specjalistów bądź wspólnot z powodu miejsca zamieszkania (mała miejscowość lub pobyt za granicą), mogą skorzystać z coraz powszechniejszej terapii online, a w miejsce grup wsparcia korzystać z moderowanych forów dla DDA.

Jacek Gientka

Psychoterapeuta

B jak banał

Przychodzi kobieta z córką do lekarza. Dziewczynka cierpi na wytrzeszcz oczu. Matka mówi, że robiła już wszystkie możliwe badania – na NFZ i prywatnie, prześwietlenia, poziom hormonów, USG itp., ale żaden specjalista nie był w stanie pomóc. Lekarz popatrzył na dziewczynkę, rozpiął ciasno zapięty pod jej szyją guzik i powiedział: „Teraz będzie lepiej”. Czasem wizyta u psychologa czy psychoterapeuty może przybrać taki właśnie obrót. Pacjenci przychodzą, spodziewając się wyszukanych technik, sięgania w przeszłość, niemal magicznych sposobów na poradzenie sobie z emocjami, a może okazać się, że wystarczy tylko zastosować kilka prostych zasad, o których na co dzień zapominamy albo do których nie starczyło nam wytrwałości. To właśnie te tytułowe banały, które w jakiś sposób uciekają nam sprzed oczu.
Czym, jeśli nie banałem, są zasady Terapii Skoncentrowanej na Rozwiązaniach (TSR):
„Jeśli coś działa, rób tego więcej.
Jeśli coś nie działa, rób coś innego.
Jeśli coś się nie zepsuło, nie naprawiaj.
Nie komplikuj. Życie jest naprawdę proste.”
Nawet ci, którzy nie pracują stricte w tym podejściu, zwykle nie zaczynają od szukania rozwiązań zbyt głęboko. Czasem wspólnie z klientem warto przyjrzeć się, czy nie zapomniał on o którejś z zasad sformułowanych przez TSR – zwłaszcza o dwóch pierwszych. Ile razy zdarzyło się po podjęciu działań, po których w naszym życiu zaczynają zachodzić zmiany, tych działań poniechać? A potem powiedzieć: przecież próbowałem i się nie udało…
Bywa, że przestajemy dostrzegać oczywistości, w których wyrośliśmy – stosujemy się do nich, stały się integralną częścią naszego postępowania. Ale przecież nie wszyscy wiedzą to samo, są tacy, którzy jeszcze z jakimiś informacjami (dla nas być może banalnymi) nie mieli okazji się zetknąć. Czasem zdarzyć się może, że to, co jest oczywiste dla jednych, dla innych może być odkryciem na miarę wynalezienia koła. Nie zapomnę rozmowy z pewnym ojcem, który zadał zupełnie szczerze pytanie: To jak inaczej wychowywać dzieci, jeśli nie biciem? Jak sprawić, żeby były posłuszne? Założenie, że każdy będzie wiedział wszystko na temat rozmawiania o uczuciach, sposobów motywowania dzieci, asertywności czy sposobów radzenia sobie ze stresem, jest z góry fałszywe i donikąd nas nie zaprowadzi. Bywa zresztą, tak na marginesie, że o pewnych oczywistościach zapominamy nawet będąc specjalistami. Dlatego czasem warto uczestniczyć nie tylko w szkoleniach, na których dowiadujemy się samych nowości – przydaje się uaktualnianie swojej wiedzy również w zagadnieniach, które z pozoru są nam dobrze znane.
Paolo Coelho jest nazywany ikoną banału literackiego. Sentencje tego pisarza królują na fejsbukowych grafikach. Przez wielu jednak jest krytykowany za płytkość przemyśleń. Ale jego wiernym czytelnikom nie chodzi o intelektualny zachwyt związany z odkryciem dotychczas nieznanych obszarów. Bywa, że jego fani ucieszą się, że wcześniej sami zauważyli to samo, co powiedział znany pisarz. Pewnie czytelnicy Coelho doceniają w jego książkach, że dzięki nim przypominają sobie o jakiejś oczywistości tak oczywistej, że aż przestali ją dostrzegać. Zupełnie, jak szafkę w przedpokoju. Zauważymy ją, kiedy ktoś nam powie, jaka jest ładna albo brzydka (albo gdy spontanicznie wymyślimy dla niej nowe imię, zmierzając o drugiej w nocy do toalety). Na co dzień szafka po prostu jest.
Inne banalne prawdy to memy na FB. Dla wielu odbiorców stały się mądrościami w pigułce. Codziennie przewijamy ich dziesiątki, jeśli nie setki. Czasem udostępnimy, czasem damy lajka – i szybko zapominamy. A gdyby tak postanowić sobie, że nad przynajmniej jednym zastanowimy się chwilę i pomyślimy, czy nie warto wprowadzić go w życie? Jedna z najpopularniejszych grafik zawiera tekst: „tęsknisz – zadzwoń, chcesz się spotkać – zaproś, chcesz być zrozumiany – wyjaśnij, chcesz zrozumieć – pytaj, kochasz – powiedz to”. Banał? Najbanalniejszy z możliwych. A jednocześnie ile razy zachowujemy się tak, jakbyśmy pisali melodramat swoim życiem i zamiast komuś coś wyjaśnić – milczymy, zamiast spotkać się z kimś, za kim tęsknimy – udajemy, że jest nam zupełnie obojętny, zamiast pytać, bo zupełnie się pogubiliśmy – udajemy, że wszystko wiemy.
To taki banalny temat: emocje. Zapominamy o tym, że kiedy jest się w związku, należy je okazywać. Relacja powszednieje, wydaje się, że wszystko już było, że każde słowo padło, że drugą osobę zna się na wylot. Taka sytuacja to zaproszenie do oddalania się. Nie mówimy, jak czujemy się w konkretnej sytuacji, nie pytamy partnera, zamiast tego karzemy go milczeniem albo chcemy, żeby się domyślił. Zdarza się, że związek tworzą osoby, które od początku nie chcą mówić o emocjach (częściej są to mężczyźni, ale nie można powiedzieć, że to wyłącznie męska specjalność). Sam wiele razy słyszałem z ust klientów: „nie jestem kobietą, nie będę mówił, jak się czuję”, albo jeszcze ostrzej „nie jestem gejem”. W rezultacie klient nie wprowadzał zmian w swojej relacji i oczekiwał, że coś się zmieni. Takie zachowanie obserwatorowi z zewnątrz przypominałoby wielokrotne próby wyjścia przez ścianę, mimo że w pokoju są otwarte drzwi.
Mam osobisty ranking banałów, które wykorzystujemy z klientami w trakcie spotkań. Wymienię dwa: „Przeszłość już była” i „Nie ma emocji dobrych i złych – emocje po prostu są”. Wiele z nieszczęść, z którymi ludzie zmagają się na co dzień, to nieszczęścia dawno minione. Ktoś nam kiedyś wyrządził przykrość, my kogoś skrzywdziliśmy, coś nam się nie udało… To przeszłość, ale rozpamiętujemy ją jak coś, co dzieje się obecnie. Podobnie zresztą bywa z lękiem przed tym, co może się wydarzyć. Jeśli nie zaakceptujemy, że życie rozgrywa się tu i teraz, możemy znaleźć się w pułapce – intensywne myślenie sprawi, że zaczniemy traktować możliwość jak przeznaczenie, zaś przeszłość jak rozgrywającą się na żywo teraźniejszość.
Drugi z wyżej wspomnianych banałów dla niektórych bywa odkryciem. Wielu z nas uważa, że odczuwając złość, popełniamy zły uczynek, za który należy się kara. Że kiedy jest nam smutno – powinniśmy wziąć tabletkę na poprawę nastroju. Że kiedy ktoś wzbudza w nas niechęć – krzywdzimy tę osobę naszym stanem emocjonalnym. Tymczasem prawda jest taka, że wszystkie te emocje są tak samo potrzebne, sygnalizują, że powinniśmy coś zrobić. A co – to już zupełnie inna kwestia. Przecież za uczuciem złości nie musi pójść wybuch agresji – możemy potraktować ją jako sygnał, że ktoś narusza nasze granice i trzeba popracować wspólnie nad relacją, aby się to nie powtarzało. Smutek to nie choroba, tylko prawdziwe, ludzkie uczucie sygnalizujące nam, że trzeba się o siebie zatroszczyć. Wydaje nam się, że dobre emocje to tylko te przyjemne – ale potrzebne są wszystkie. Doskonałą ilustracją tej zasady jest animacja nie tylko dla dzieci „W głowie się nie mieści”. Nieprzypadkowo plakat z tego filmu wisi w jednym z gabinetów w mojej poradni.
Gdzie jeszcze oczywiste prawdy pomagają w osiągnięciu równowagi? Osoby zaangażowane w ruch Anonimowych Alkoholików znają i stosują zasadę HALT. To akronim utworzony z pierwszych liter kilku (banalnych!) zasad, pozwalających uniknąć nawrotu w uzależnieniu: hungry (głodny), angry (rozzłoszczony), lonely (samotny), tired (zmęczony). Bycie uważnym na takie stany emocjonalne bądź fizjologiczne i zapobieganie im jest pomocne w zachowaniu trzeźwości. Ale zasadę HALT możemy stosować na co dzień, nie tylko zmagając się z uzależnieniami, ale po prostu pragnąc dobrze i stabilnie funkcjonować w relacjach ze sobą i z innymi a nawet unikać popełniania błędów w rozmaitych aktywnościach.
Zdarza się, że u psychoterapeuty pojawia się ktoś, kto cierpi na różne zaburzenia, przeszedł przez wiele gabinetów lekarskich i terapeutycznych, a w rezultacie okazuje się, że jednymi z najważniejszych powodów jego stanu są: bardzo nieregularny tryb życia, mało snu, niezdrowa dieta, brak aktywności. Roger Baker w książce „Strach i paniczny lęk” opowiadał o kliencie, który obawiał się, że umrze na zawał serca. Dzięki zaleceniu od terapeuty klient ten odkrył, że bóle w klatce piersiowej i kołatanie serca pojawiają się po ciężkostrawnych posiłkach albo 20 minut po wypiciu kawy. To, co wygląda na tajemnicze zaburzenie nastroju, może być konsekwencją zakłóceń w funkcjonowaniu organizmu (np. tarczycy).
Coraz większą popularnością cieszy się mindfulness – czyli podejście do życia polegające na uważnym przeżywaniu każdej chwili, nazywane też zachodnią medytacją (bo to tak naprawdę zaadaptowana do świata zachodniego buddyjska filozofia życia i wywodzące się z niej techniki). W wielu nurtach psychoterapeutycznych znajdziemy podobne założenia, sprowadzające się w gruncie rzeczy do stwierdzenia, że najważniejsze jest tu i teraz, że tylko na to mamy największy wpływ, że świadome przeżywanie obecnej chwili jest najlepszą drogą do znalezienia życiowej harmonii. Brzmi jak wspomniany wcześniej banał: „przeszłość już była”?
Należy jednak nadmienić, że są banały, które niezbyt sprawdzają się w psychoterapii czy nawet wspieraniu przyjaciół znajdujących się w kryzysie. Większość z nas nie chciałaby usłyszeć „Co cię nie zabije, to cię wzmocni” po stracie bliskiej osoby. Słynne „weź się w garść” może być pomocne, jeśli ktoś dojrzał do tego, żeby powiedzieć je samemu sobie (bo np. poczuje się zmęczony zbyt długim rozpamiętywaniem przeszłości i uzna, że już nadszedł czas działania). Te same słowa z ust czy to terapeuty, czy przyjaciela, w najlepszym wypadku odbiorca mógłby zbyć wzruszeniem ramion, w gorszym – skutkowałyby dalszym obniżeniem nastroju i większym żalem a nawet poczuciem winy. „Czas leczy rany” – to najprawdziwsza prawda, ale pomoże tylko wtedy, gdy będziemy gotowi w to uwierzyć.
Jest wiele banałów – powiedzeń, które chętnie powtarzamy: „Nie czyń drugiemu, co tobie niemiłe”, „Kto nie pracuje, ten nie je”, „Spiesz się powoli”, „Nie wszystko złoto, co się świeci”, „Nie popełnia błędów tylko ten, kto nic nie robi”… Każde z nich niesie za sobą treści ważne, a jednak zwykle nie poświęcamy im dostatecznej uwagi. Oczywiście nie zamierzam nikogo przekonywać, że nie ma sensu odkrywanie nowych prawd i że wystarczy, jeśli będziemy korzystać tylko z oklepanych mądrości. Warto jednak pamiętać o banałach. Jeśli o nich zapominamy, to tak, jakbyśmy szli wciąż zadzierając głowę do góry i patrząc w odległe gwiazdy. Są zachwycające, owszem, ale patrząc w niebo, nie mamy szansy zauważyć, że rozdeptujemy dywan może niepozornych, ale kolorowych kwiatów.

Tekst pochodzi z bloga: Szukamterapeuty.pl

Jacek Gientka

Psychoterapeuta